Pertevniyal Valide Sultan Camii
- Yapımından sonraki değişiklikler
- Camii, külliye olarak inşa edilmiş ve 1867-1871 yılları arasında tamamlanmıştır.
- İlk olarak 1926-1929 yıllarında tramvay yolunun genişletilmesi için türbe geriye çekilmiş; 1958 yılında Prost projesi kapsamında tekrar yer değiştirilmiştir.
- 1968-1969 yıllarında Aksaray Meydanı düzenlemesi sırasında türbe bugünkü yerine taşınmış, ancak bu süreçte yapının taşınma ve yeniden kurulma işlemleri sırasında zarar gördüğü anlaşılmıştır.
- Külliye, her yeni imar ve yol düzenlemesi sonrasında yol seviyesinin altında kalmıştır.
- Caminin kıble tarafında bulunması gereken avlu, kuzeybatı köşesinde yer almakta olup, külliyenin bir kısmı zamanla yıkılarak çevre düzenlemelerine uyum sağlamak zorunda kalmıştır.
- Öne çıkan özellikleri
- Cami, eklektik (karma) üslupta, tek kubbeli ve dört büyük ayak üzerine oturtulmuş, dört kemerli bir yapıdır. Büyük yay kemerleri dışarıdan belirtilmemiş ve kasnak oldukça yüksek tutulmuştur.
- Onaltıgen kasnak, geometrik geçmeler, mukarnaslı saçaklar ve her cephede bir gotik pencere içerir. Caminin köşelerinde öne çıkarılan büyük ayaklar, kule gibi yükseltilerek cephe tasarımına katkıda bulunmuştur.
- Kuzeyde sade, doğuda nişlerle süslü, batıda ise Sultan Abdülaziz’in tuğrasını taşıyan âbidevî bir avlu kapısı bulunmaktadır. Kapılardaki kitabeler, dönemin ünlü hattatları Abdülfettah Efendi ve Mehmed Rifat tarafından yazılmıştır.
- Caminin iç dekorasyonunda, gözü yoracak derecede yoğun kalem işleri yer almakta; mavi renk tonlarında bitkisel ve yıldız motifleri kullanılmaktadır. Kubbe merkezinde grift süslemeli yazı madalyonu, pandantiflerde ise yıldız düzenlemeleri bulunur.
- Mihrap ve minber sade tasarımlı olup, mermerden yapılmıştır. Minberin külahı bombeli ve dilimli kubbe ile örtülmüştür.
- Caminin iki yanındaki minareler, kare kaideli, yivli gövdeli ve taş külahlarla süslenmiştir.
- Külliyede cami dışında mektep, türbe, türbedar odası, kütüphane, muvakkithâne, karakol, altı adet çeşme ve yedi dükkân yer almaktadır.
- Külliye kapsamında inşa edilen Pertevniyal Valide Sultan Türbesi, mermer işçiliği, gotik pencereler ve zarif oyma süslemeleriyle dikkat çekmektedir; buraya Valide Sultan ve torunu Mehmed Sadeddin Efendi defnedilmiştir.
