Abdi Efendi Camii
Yapımından Sonraki Değişiklikler:
- 1886 yılında Bahri Paşa tarafından yeniden yaptırılmış, büyük ölçekli onarım görmüştür.
- Yapı tarih boyunca farklı dönemlerde tamir edilmiş; fevkânî (üst katlı) plan özelliği bu onarımlar sonrasında kısmen kaybolmuştur.
- 1924 tarihli vakıf eserleri tespitinde Selmanağa Mahallesi sınırları içinde “Abdullah (Abdi) Efendi Mescidi” olarak kaydedilmiştir. O dönemde de ibadete açık ve bakımlı durumdaydı.
Öne Çıkan Özellikleri:
- Kagir (taş/tuğla) beden duvarlarına ve ahşap çatıya sahip kare planlı bir mescittir.
- Bodrum katıyla yükseltilmiş dikdörtgen görünümlü yapı olduğu da bazı kayıtlarda geçer; çatı Marsilya tipi kiremit kaplı kırma çatı şeklindedir.
- Hiçbir yerinde kitabesi ve haziresi bulunmamaktadır.
- Yanındaki çeşme üzerindeki bir sundurmanın minare vazifesi gördüğü belirtilir; bugün mescidin tek şerefeli ve sac kaplı kagir bir minaresi vardır.
- Tarihi kayıtlarda Kumru Mescidi, Abdullah Efendi Mescidi, Hammal Başı Mescidi, Abdi Efendi Mescidi ve Arslan Ağa Mescidi isimleriyle de anılmış, dolayısıyla zaman içerisinde pek çok kez isim değişikliği yaşamıştır.
- Hadika yazarı “Banisi Kumru Mehmet Ağa’dır. Kabri, Üsküdar haricindeki mezaristandadır. Bu mescidin mahallesi yoktur.” ifadesiyle banilik konusunda farklı bir görüş ortaya koyar.
- Mayıs 1780 tarihli bir ilamda da mescidin adı geçmektedir; bu bilgi yapının 18. yüzyılda da mevcut olduğunu gösterir.
- Yapının, Mahpeyker Kösem Sultan’ın kethüdası Arslan Ağa ile bağlantılı çeşmeleri ve farklı adlarıyla Osmanlı mimari tarihinde iz bıraktığı görülür.
