Lala Hayrettin Paşa Camii
- Yapımından sonraki değişiklikler
• İstanbul’un Fethi’nden sonra, 15. yüzyılın sonlarında camiye dönüştürülmüştür. Mescidin minberini Sadrazam Maktul Ali Paşa koydurmuştur.
• Mescid, daha sonra Sadrazam Mehmed Said Paşa tarafından 1756 yılında tamir ettirilmiştir.
• 20. yüzyılın başlarında yaşanan deprem nedeniyle büyük hasar görmüş ve harabeye dönmüştür.
• Vakıflar İdaresi’nde çok önceleri kadro dışı bırakılan Lala Hayrettin Camii’nin 1937 yılında minaresi yıktırılmış; bundan kısa bir süre sonra da çatı, kiremit, döşeme ve pencerelerinin herhalde satılması sonucu soyulan bina, yalnızca dört duvardan ibaret bir harabe halini almıştır.
• Yaklaşık 10-15 yıl önce başlatılan restorasyon projesi, 2024 yılında tamamlanarak cami yeniden ibadete açılmıştır.
- Öne çıkan özellikleri
• Yapı, Bizans döneminde büyük bir bazilika olarak inşa edilmiş; Osmanlı döneminde camiye dönüştürülmüştür.
• İç mekanda haç (istavroz) planlı bir kripta bulunmaktadır.
• Avluda dairesel planlı bir bölüm yer almakta, burada kısmen freskolar bulunmaktadır.
• 5. yüzyılda Kudüs’ten getirildiğine inanılan, Meryem Ana’ya ait kutsal emanetler burada korunmuştur; bu emanetler Latin istilasından sonra Roma’ya götürülmüştür.
