Sokullu Mehmet Paşa Camii
- Yapımından sonraki değişiklikler
- Cami, Bizans dönemine ait bir kilisenin bulunduğu alana inşa edilmiştir.
- Esmahan Sultan tarafından 1568’de kendisine ihsan edilen köyler ve tarım arazilerinin gelirleri külliyeye vakfedilmiştir.
- 20. yüzyılın başlarında cami, küçük onarımlar ve restorasyonlarla yenilenmiş ve orijinal yapısı korunarak günümüze ulaşmıştır.
- Öne çıkan özellikleri
- Enine gelişen dikdörtgen planlı cami, altı payeli (destekli) klasik Osmanlı mimarisi düzeninde inşa edilmiştir. Mimar Sinan’ın altı paye destekli kubbe düzeni bu yapıda mükemmel bir örnek sergiler.
- Üç tarafı revaklarla çevrili iç avlu, üzerleri kubbeli 16 medrese odası ile çevrilidir. Revaklardaki kemerler kubbeye bağlanarak güçlü bir mimari stil oluşturur.
- Avlunun ortasında bulunan şadırvan, mermer sütun ve şebekeleriyle özenle işlenmiş bir kubbe ile örtülüdür.
- Yedi bölümden oluşan son cemaat yeri, mukarnas başlıklı mermer sütunlarla desteklenmiş kubbelerle örtülüdür; bu alan, kaligrafi ve desenlerle işlenmiş kalem işleriyle süslenmiştir.
- Cami, merkezde 13 metre çapında bir kubbe ile örtülüdür. Kubbe, dışarıdan sekizgen kasnakla desteklenmiş olup dört köşesine ağırlık kuleleri eklenmiştir.
- Mermer işçiliği ile dikkat çeken minber ve mihrap, Rumi desenli alınlıklarla süslenmiştir. Minberin külahı çinilerle kaplanmıştır.
- Minarenin gövdesi üzerinde dikey hatlar bulunur; minarenin mukarnas (sarkıt) dolgulama ile işlenmiş şerefesi oldukça zariftir.
- Harimin güney duvarı kemerlere kadar İznik çinileriyle kaplanmıştır; bu süslemelerde çiçek motifleri, âyetler ve dini isimlerin yer aldığı kitabeler bulunur.
- Cami içindeki kalem işleri, kubbe ve yarım kubbelerde yer alan desenlerle oldukça zengindir. Ayrıca avlu giriş kapısının tavanındaki malakârî süslemeler dikkati çeker.
- Caminin haziresinde Sokollu Mehmed Paşa’nın torunları ve tarikat postnişinlerinin mezarları bulunur. Sokollu Mehmed Paşa ile Esmahan Sultan’ın soyundan gelen bazı aile fertlerinin mezarları da buradadır.
- Klasik Osmanlı tarikat yapısı özellikleri taşıyan caminin tekkesi, avlu ve revaklarla çevrili olup, tevhidhâne dikdörtgen bir planda inşa edilmiştir. 1925’te tekkelerin kapatılmasına kadar Halvetiyye ve Celvetiyye tarikatlarına hizmet etmiştir.
