Sultan I. Mustafa Ve Sultan İbrahim Türbesi
I. Mustafa
Doğumu/Ölümü: 1591 - 1639
Ünvanı: 15. Osmanlı Padişahı
Hakkında: I. Ahmed’in kardeşi olan Mustafa, “kafes” yaşamından çıkarılıp ağabeyinin ölümü üzerine tahta oturdu; ancak ruhsal rahatsızlığı ve yönetim tecrübesinin yokluğu yüzünden devlet işlerini yürütemedi. Yönetimi fiilen annesi Halime Sultan, şeyhülislâm ve saray ağaları sürükledi; bu durum yeniçeri nüfuzunu artırıp saray çekişmelerini körükledi. Siyasi otorite boşluğu, Celâlî hareketlerini canlandırdı ve Osmanlı-Safevî sınırında karışıklıklara yol açtı. Bir yıl sonra tahtı yeğeni II. Osman’a bıraktı; Genç Osman’ın 1622’de yeniçeri isyanında öldürülmesinin ardından yeniden padişah ilan edilse de kısa süre sonra devlet adamları tarafından tahttan indirildi. Hayatının geri kalanını Topkapı Sarayı’ndaki odasında geçirerek 1639’da vefat etti; babası I. Mehmed’in Ayasofya’daki türbesine gömüldü. İki kez tahta çıkmasına rağmen fiili yönetim sergileyememiş olması, I. Mustafa’yı Osmanlı tarihinde “kafes padişahı” ve zorlu geçiş döneminin sembolü hâline getirmiştir.
I. İbrahim
Doğumu/Ölümü: 1615 – 1648
Ünvanı: 18. Osmanlı Padişahı
Hakkında: Ağabeyi IV. Murad’ın ölümüyle uzun “kafes” yıllarından çıkarak tahta geçen İbrahim, ilk yıllarında annesi Kösem Sultan ve Sadrazam Kara Mustafa Paşa’nın gölgesinde devleti yönetti. 1645’te başlayan Girit (Kandiye) Seferi ile Venedik’le uzun sürecek savaşı başlattı; Azak Kalesi geri alındı, ancak sürekli para ihtiyacı ağır vergilere ve para tahrifatına yol açtı. Saray harcamaları, lüks düşkünlüğü ve dengesiz kararları yeniçeri ve ulemânın tepkisini çekti; 1648’de çıkarılan fetva ile tahttan indirildi, kısa süre sonra boğularak idam edildi. Yerine oğlu IV. Mehmed geçti. İbrahim, Girit savaşının fitilini ateşleyen hükümdar olarak ve saray entrikalarının yarattığı buhranın simgesi olarak anılır.
Fatih, İstanbul
Yapım Yılı: 1639
Kim Yaptırdı: Mimar Kasım Ağa
Mimarı: Bilinmiyor
Öne Çıkan Özellikleri:
- Ayasofya’nın güneybatısında, kilisenin yanında yer alan eski vaftizhânedir.
- Yapı dıştan kare, içten sekizgen planlıdır ve kasnaksız kubbe ile örtülüdür.
- Fetih sonrası kandil yağı deposu olarak kullanılmış, 17. yüzyılda türbeye çevrilmiştir.
- Dönüştürülme sırasında vaftiz teknesi binanın içinden çıkarılıp duvar dibine yerleştirilmiş, batı giriş kapısı kapatılmış, yerine yeni bir giriş açılmıştır.
- 18. yüzyılda barok üslupta bir giriş sundurması ve türbedar odası eklenmiştir.
- İç mekânda eksedralar niş ve dolap haline getirilmiş, kubbe ve pandantifler Osmanlı klasik kalem işleriyle süslenmiştir.
- Türbe içinde Sultan I. Mustafa, Sultan İbrahim, Sultan I. Ahmed’in kızları, Sultan IV. Murad’ın kızı,, Sultan II. Ahmed’in şehzadeleri ve kızları gibi toplamda 19 sanduka yer almaktadır.
- Kaya Sultan’ın sandukası, türbenin harimine bakan pencerenin iç yüzünde yer alır.
- Türbe, Bizans’tan Osmanlı’ya devşirilerek kullanılan nadir yapılardan biridir.