Kariye Camii
- Yapımından sonraki değişiklikler
- 12. yüzyıl’da İmparator I. Aleksios’un ailesi tarafından ilk restorasyon gerçekleştirilmiştir.
- 1321’de Saray ileri gelenlerinden Theodoros Metokhites tarafından büyük ölçüde restore edilmiş, fresko ve mozaiklerle süslenmiştir.
- Fethin ardından, 1509 (kaynaklarda 1511 tarihi de yazmaktadır ancak o sene şehit düşmüş olduğu da bilinmelidir) yılında Atik Ali Paşa tarafından camiye dönüştürülmüştür.
- 1766 Depremi sonrası Mimar İsmail Halife tarafından onarım görmüştür..
- 1894 Depreminde hasar gören minare yeniden inşa edilmiştir.
- 1948-1952 yılları arasında Amerikan Bizans Enstitüsü tarafından kapsamlı restorasyon yapılmış, müze olarak düzenlenmiştir.
- Uzun yıllar boyunca müze olarak hizmet veren yapı, 1 Ağustos 2020 tarihli Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile yeniden cami olmuştur ancak restorasyon çalışmaları sebebiyle 6 Mayıs 2024 tarihinde ibadete açılmıştır.
- Öne çıkan özellikleri
- Kilise ismi, Khora Manastırı Kilisesi’dir.
- Orta Bizans dönemine ait kapalı Yunan haçı planlı, kubbeli ve tonozlu bir yapıdır. Binanın güneyinde ince uzun şapel, batısında dış narteks bulunur.
- Bizans’tan kalma fresko ve mozaikler, mermer işçiliği ile bezeli iç mekan; fresko ve mozaikler arasında dini figürler ve sahneler vardır.
- Güneyde ek şapel ve batı narteksi, mezar yerleri ve bodrum bölümleri ile dikkat çeker.
- “Khora” kelime olarak bir yerleşim yerinin dışını, taşrayı ifade etmektedir. Türkçede “köy” anlamındaki karyeden gelen kariye de bir bakıma bunun tercümesidir. Ancak, kilisenin içinde İsa ve Meryem’i tasvir eden mozaiklerde her ikisinin de adları ile birlikte Khora kelimesinin yazılmış olması bunun mistik bir anlamı olduğunu göstermektedir. Bazı filozoflar Tanrı’nın sonsuzluğunu ifade eden tarifleri İsa ile Meryem ile ifade etmiştir. Bu, Khora kelimesinin her türlü çerçeveyi aşan bir alemi belirttiğini düşündürmektedir.
