Yahya Efendi Tomb
Kişi Hakkında:
- Yahya Efendi, 1495 yılında Trabzon’da doğmuş, Şami Ömer Efendi’nin oğlu ve AfifeHatun’un evladıdır. Kanuni Sultan Süleyman ile süt kardeş olan Yahyâ Efendi, ilk eğitimini Trabzon’da aldıktan sonra İstanbul’a gelip Zenbilli Ali Efendi’den ders görerek tahsilini tamamlamıştır.
- İstanbul’daki çeşitli medreselerde müderrislik yapmış, ancak Kanuni’ye yazdığı bir mektup sebebiyle görevinden uzaklaştırılarak emekli olmuştur. Emekliliğinin ardından Beşiktaş’ta kendi dergahını kurmuş ve ömrünün geri kalanını burada halkla iç içe geçirmiştir. Kanuni Sultan Süleyman ve II. Selim’in büyük saygısını kazanmış, zaman zaman devlet meseleleriyle ilgili tavsiyelerde bulunmuştur.
- Dönemin vezirlerinden Rüstem Paşa ile anlaşmazlıklar yaşamıştır. Üveysi tarikatına mensup olan Yahya Efendi, halk ile iktidar arasında bir köprü olmuş, farklı din ve kesimlerden insanlara yardım etmiştir. Rivayetlere göre on beş dil bilmiş ve özellikle denizcilerle yakın ilişkiler kurmuştur. “Müderris” mahlasıyla şiirler yazmış, eserlerinde dünya, siyaset ve toplum meselelerine değinmiştir. 1571 yılında vefat etmiş, cenaze namazı Süleymaniye Camii’nde devlet erkanı tarafından kılınmış, Beşiktaş’taki dergahının bulunduğu yere türbesi inşa edilmiştir.
Türbe Hakkında:
Yapım Yılı: 1571
Kim Yaptırdı: II. Selim
Mimarı: Mimar Sinan
Öne Çıkan Özellikleri:
- Yahya Efendi Türbesi, İstanbul Beşiktaş’ta, Çırağan Sarayı’nın karşısında, Yahya Efendi Tekkesi’nin bitişiğinde yer alan 1571 tarihli, Mimar Sinan eseri bir kagir türbedir. Ünlü mutasavvıf, alim ve şair Yahya Efendi’ye aittir ve ilk inşası Mimar Sinan tarafından yapılan tekke, tevhithane ve medreseden oluşan külliyenin içinde bulunur. Kare planlı ve tek kubbeli ahşap bir yapıdır.
- Türbenin haziresi, 16. yüzyıldan itibaren tarikat mensupları, devlet adamları, ulema, hanedan ve saray mensuplarının defnedildiği önemli bir mezarlık haline gelmiş; 19. yüzyılda Osmanlı üst tabakası ve padişah ailesi mezarlığına dönüşmüştür. Özellikle II. Abdülhamid ve Adile Sultan’a yakın kişiler buraya gömülmüştür.
- Yahya Efendi, 4 Mayıs 1571’de vefat ettikten sonra dergâhının bulunduğu yere defnedilmiş, II. Selim’in emriyle kabri üzerine türbe, derviş hücreleri ve türbedar için küçük bir hücre inşa edilmiştir. Türbe, II. Mahmud, Pertevniyal Valide Sultan ve II. Abdülhamid dönemlerinde onarım görmüş, bugünkü görünümünü büyük ölçüde Pertevniyal Valide Sultan devrinde yapılan onarımla kazanmıştır. En son 2011–2013 yılları arasında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edilmiştir.
- 1903’te tekke kapısına bir kütüphane eklenmiş, yokuş üzerindeki çeşme yenilenmiş ve hazirenin kuzeyine “Şehzadeler ve Kadınlar Türbesi” inşa edilmiştir. Türbenin içinde Yahya Efendi ile birlikte toplam 11 kişiye ait sanduka bulunur. Türbenin çevresi, Yahya Efendi’ye yakın olmak isteyen sevenlerinin mezarlarıyla doludur. Kabristanda kayıtlı 2141 mezar taşı vardır. Bazı şehzadeler ve hanedan mensupları, Sultan II. Abdülhamid döneminde yapılan ayrı bir türbede yatarlar. Günümüzde türbe İstanbul Türbeler Müze Müdürlüğü tarafından yönetilmektedir.
